آشنایی با شغل کارشناس برنامه ریزی تولید (production planning)
برنامه ریزی تولید این‌روزها به بالاترین درجه‌ی اهمیت خودش رسیده؛ با کاهش چرخه‌ی عمر محصولات، نوسانات تقاضا و گروه‌بندی‌های گسترده‌ی مشتریان، تصمیم‌گیری‌های دقیق و هوشمندانه برای برنامهریزی تولید هیچ‌وقت آنقدر مهم نبوده.
سوال میشه، برنامه ریزی تولید یا برنامهریزی تولید؟ پس تا انتهای مقاله همراهمون باش
برنامه ریزی تولید (production planning) چیست؟
برنامه ریزی و کنترل تولید یک پروسه‌ی از پیش تعیین شده است که تخصیص منابع انسانی، مواد اولیه و ماشین‌آلات رو برنامهریزی، کنترل و مدیریت میکنه تا بالاترین میزان اثرگذاری رو داشته باشه. هدف برنامهریزی تولید در واقع، استفاده بهینه از منابع است.
هیچ‌کدوم از محصولات تولیدی که ما ازشون استفاده می‌کنیم با وِرد و جادو تولید نشدن؛ برای تولید هر محصول مدیر‌عاملان یک کارخانه تایم زیادی رو صرف کردن تا برنامه ریزی تولید انجام بدن تا بی‌نقص‌ترین و پرسودترین محصول رو در کمترین زمان ممکن تولید کنند.
برای اینکه بتونید پروسه‌ی برنامهریزی تولید رو تصور کنید، فرض کنید که قراره برای یکی از عزیزانتون جشن تولد بگیرید اولین موضوع رزرو یک مکان مناسبه که ظرفیت مهمون‌هاتون‌رو داشته باشه؛ بعد از رزرو قطعا به این فکر می‌کنید که چیدمان میزها و صندلی‌ها چطور باشه؟! بعد از اون باید یک لیست از همه وسایل و موادی که نیاز به خرید دارن تهیه می‌کنید؛ از ظروف گرفته تا غذا و نوشیدنی و موزیک و… قطعا به تعداد مهمون‌ها توجه می‌کنید تا از هر چیزی به اندازه تهیه کنید که نه چیزی کم بیاد، نه زیاد؛ خب همه‌ی این پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای تولید محصولات هم مهمه.
اهمیّت برنامهریزی تولید
برنامهریزی تولید یکی از مهم‌ترین جنبه‌هاییه که باید در عملیات تولید مورد توجه قرار بگیره؛ بدون برنامه مناسب و همه جانبه پروژه‌ها رو پیش نبرید.
در پروسه‌ی برنامه ریزی تولید، مدیرهای عملیاتی و صاحب نظران مختلف در برنامهریزی تولید مشارکت میکنن امّا هر کدوم از دیدگاه مختلفی اظهارنظر میکنن و نتیجه‌ی این تعامل، برنامه‌ایه که همه‌ی جوانبش بررسی شده. ایجاد توازن بین تقاضا و مواد اولیه‌ی درست، ظرفیت کارخونه و ددلاینی که داریم و بقیه‌ی محدودیت‌ها، میتونه به طور موثر فعالیت‌های مربوط به کنترل محصول، هماهنگی تدارکات و برنامهریزی تولید رو هندل کنه.
تاریخچه‌ی برنامهریزی تولید
برنامه ریزی تولید برای اولین بار در قرن ۱۹ میلادی مطرح شد و روش‌های برنامهریزی و کنترل تولید از اواخر قرن ۲۰ توسعه‌ی بیشتری پیدا کردن؛ نیاز به برنامهریزی تولید در ابتدا در شرکت‌هایی احساس شد که شامل فرآیندهای چندگانه می‌شدن؛ مثل راه‌آهن، کارخونه‌ی نساجی و… .
در اواخر قرن ۲۰ یکی از اساتید دانشکده‌ی بازرگانی دانشگاه هاروارد به این تئوری رسید که یکی از ضروری‌ترین و مفیدترین پروسه‌ها برای هر شرکت جمع‌آوری اطلاعات برای برنامهریزی و کنترل تولید است.
اهداف برنامه ریزی تولید
- کسب اطمینان از مقرون به صرفه بودن فرآیند تولید
- تحویل به موقع کالا
- حداقل شدن زمان تولید
- بالا بردن سطح رضایتمندی مشتری
- کسب اطمینان از هم‌راستا بودن فعالیت‌های بخش‌های مختلف تولید
- افزایش بهره‌وری
- کاهش هزینه‌های ناشی از نگهداری و تعمیر تاسیسات
- بالا بردن دقت مدیران در تصمیم گیری
در پروسه‌ی برنامه ریزی تولید چه تصمیماتی اتخاذ میشه؟
- شناسایی و انتخاب همه فعالیت‌ها طی فرآیند تولید
- حذف فعالیت‌های غیر اضطراری
- تشخیص منابع مورد نیاز هر فرآیند
- تخصیص منابع مورد نیاز هر به هر بخش (از تجهیزات و مواد اولیه گرفته تا منابع انسانی)
- تعیین تاریخ و زمان شروع و پایان هر فعالیت
- تغییر وظایف هر نیروی کار در طول فرآیند تولید (در صورت نیاز)
نقشه راه یک برنامه ریزی تولید دقیق
هر مسئله‌ای که روی تولید اثر بذاره، باید از نظر مدیرهای عملیات برای برنامه ریزی تولید بررسی بشه؛ از انتخاب لوکیشن مناسب برای تاسیسات مورد نیاز و نوع چیدمان اون‌ها تا کنترل موجودی و برنامهریزی برای مواد اولیه (MRP).
که دو مورد اولی که اشاره کردیم میتونه نتیجه‌ی کارسنجی و زمان‌سنجی درست باشه که قبلاً مفصل راجع بهش حرف زدیم.
یکی از پایه‌ترین مواردی که تو برنامه ریزی تولید باید بهش پرداخته بشه، MRP هست؛ MRP مخفف عبارت Material Requirement Planning هست؛ این بخش از برنامه ریزی و کنترل تولید رو بهتره با نرم‌افزارهای مربوط انجام بشه تا دقیق‌تر و سریع‌‌تر پیش بره.
چه مواردی تو بحث MRP بررسی میشه؟!
مدیر عملیاتی این بخش باید مطمئن بشه که مواد اولیه‌ی مورد نیاز برای تولید محصول قابل تامین هستن و در طول پروسه‌ی تولید هر لحظه موجودی رو در حداقلی‌ترین حالت حفظ کنه.
یکی از جذاب‌ترین و نوین‌ترین روش‌های اجرای MRP، روش JIT هست که اگه هنوز در موردش نمیدونی یا کم میدونی، حتما به مقاله‌‌ای که کالج برات آماده کرده با عنوان “jit چیست؟” سر بزن.
برنامه ریزی تولید با انتخاب محصول و بررسی ایده‌ها شروع میشه؛ تو این بخش از برنامه ریزی، مدیریت فروش یک شرکت باید بازار و تقاضای مشتریان و جامعه‌ی هدف رو آنالیز کنه تا اصلاً بدونیم برای چه محصول یا خدمتی قراره برنامه ریزی انجام بدیم. نتیجه‌ی این آنالیز حتما کشف محصول مورد نیاز جامعه نیست؛ مثلاً ممکنه یک شرکت تو این مرحله متوجه بشه چه خدمات پس از فروشی باید ارائه بده تا مشتری رو جذب کنه.
در ضمن، در برنامه ریزی تولید همون طور که قبلاً هم اشاره کردیم باید فرآیند تولید، انبارداری و توزیع کالاها بررسی بشن؛ از بُعد اقتصادی گرفته تا ملاحظات دیگه برای حفظ و صرفه‌جویی انرژی تاسیسات و نیروی کار.
مدل های برنامهریزی تولید
در حالت کلی 2 مدل برنامه ریزی تولید وجود داره؛ ایستا و پویا.
مدل برنامهریزی تولید ایستا (قطعی)
در این مدل فرض ما بر اینه که گام‌های مورد نیاز در طول پروسه می‌تونن از پیش تعیین شده باشن و هیچ مرحله‌ای از تولید اتفاقی پیش نمیاد.
حالا کجا ازش استفاده میشه؟! به طور مثال برای برنامه ریزی تولید عمده‌ی لباس از مدل ایستا استفاده میکنن و همه مراحل تولید از خدود یک سال قبل تعیین می‌شن.
مدل برنامه ریزی تولید پویا (داینامیک)
یک مدل دیگه برنامهریزی تولید، مدل پویا یا داینمیکه که فرض میکنه گام‌ها و مراحل تولید ممکنه تغییر کنن و یک سری اتفاقای غیرقابل پیش‌بینی این وسط بیفته یا نه؛ کلاً محصول ما به نوعیه که یک سری عوامل خارج از شرکت که قابل کنترل نیستن روی اون تاثیر میذارن، پس هیچی از قبل برنامهریزی نمیشه تا وقتی تقاضای بازار معیّن بشه. یه مثال ساده بخوایم براتون بزنیم می‌تونیم به گل فروشیا اشاره کنیم که همیشه چند مدل گل به عنوان نمونه کار تو فروشگاهشون دارن، ولی تولید و طراحی محصول اصلی برای مشتری بعد سفارش انجام میشه چون به بودجه و سلیقه‌ی مشتری بستگی داره.
برنامهریزی تولید بر اساس ظرفیت
این نوع برنامه ریزی تولید روی بالاترین میزان ظرفیت شرکت تمرکز میکنه تا بتونه اثربخشی شرکت رو بالا ببره و هدفش اینه که بین میزان تقاضا و ظرفیت شرکت تعادلی ایجاد کنه تا هم بازار رو از دست نده و هم آنقدری روی خط تولید فشار وارد نشه که مجبور بشن کیفیت رو فدای کمیت کنن.?
برنامه ریزی و کنترل تولید کل (Aggregate)
مدیرهای عملیاتی برای برقراری تعادل بین تقاضای بازار و میزان عرضه‌ی محصول، از این روش برنامهریزی و کنترل تولید استفاده میکنن تا ضمن پاسخ دادن به نیاز بازار، هزینه‌ی شرکت هم حداقلی باشه و محصولات بهینه باشن.
وظایف کارشناس برنامهریزی تولید
حالا که با فیلد کاری برنامه ریزی تولید به طور مفصل آشنا شدی اگه بهش علاقه مندی حتما برو و مقاله‌ی “وظایف کارشناس برنامه ریزی تولید” رو بخون تا با مفهوم این شغل و وظایف یک کارشناس برنامه ریزی تولید آشنا بشی و اگه روزی خواستی انتخابش کنی، با دید بازتری انجامش بدی.?
شغل کارشناس برنامه ریزی تولید
برنامهریزی و زمان‌بندی تولید دو موضوع مهمن که به هدف افزایش بهره‌وری در تولید و بهبود اثربخشی در خدمات به مشتریان به کار گرفته میشه، برنامه ریزی تولید مشخص میکنه که چه چیزی، چه زمانی و چه مقدار برای برآورده‌سازی خواسته مشتری باید تولید بشه.
یکی از چالش برانگیزترین شغل‌ها برای یک مهندس صنایع حضور در شرکت‌های تولید کننده به عنوان برنامه‌ریز تولید هست كه مسئولیت صحت و به موقع بودن فرآیند تولید را برعهده داره و وظیفه اصلیش هم تمرکز خاص بر روی مواد و کالاهای مورد نیاز در مرحله تولیده، تا اطمینان حاصل بشه که فضای کاری برای کسب عملکرد بهینه تولید به درستی در نظر گرفته شده.
برنامه ریزان تولید بسته به ساختار سازمانی داخلی و صنعت امکان ارتقا به یک جایگاه مدیریتی یا اجرایی رو دارن.
یه مهندس صنایع کارشناس برنامه ریزی تولید، باید برای رزومه سازی در این فیلد تخصصی مهندسی صنایع که یه جورایی قلب یه کارخونه واحد برنامه ریزی تولیدش هست باید با این سرفصل ها آشنا بشه و با سلف استادی( خودآموزی) و شرکت در دوره های مرتبط با این سرفصل ها خودشو و رزومشو واسه ورود به بازار کار برنامهریزی تولید به عنوان یه مهندس صنایع آماده کنه.
مهارت ها، دانش و توانایی‌های اصلی برنامه ریزان تولید
برای اینکه یک مهندس صنایع به عنوان یک کارشناس برنامه ریزی تولید کارآمد فعالیت داشته باشه باید دارای یک سری قابلیت‌ها و مهارت‌هایی باشه که به صورت مختصر برخی رو براتون عنوان کردیم تا این موضوع برامون روشن بشه که کار یه مهندس صنایع کارشناس برنامه ریزی تولید چیه؟
در کل سیستم برنامه ریزی تولید قلب تپنده‌ی هر سازمانیه و کافیه درست انجام بشه تا بازدهی شرکتتون چندین برابر بشه پس برای برنامهریزی تولید، وقت و انرژی و هزینه صرف کنید.
مهارت‌های نرم افزاری کارشناس برنامه ریزی تولید
- نرم افزار پایگاه داده مانند اکسس
- نرم افزار مدیریت پروژه مانند P6 وMSP
- نرم افزار مدیریت اسناد مانند Adobe Systems Adobe Acrobat
- نرم افزار نامه‌های الکترونیک مانند Microsoft Outlook
- نرم افزار برنامهریزی منابع سازمان(ERP) مانند SAP
- نرم افزار MRP
- مجموعه آفیس مانند ورد، پاورپوینت و اکسل
دانش های مورد نیاز یک کارشناس برنامه ریزی تولید چیست؟
- تولید: دانش مواد اولیه، فرآیندهای تولید، کنترل کیفیت، هزینه‌ها و سایر تکنیک‌ها برای به حداکثر رساندن تولید و توزیع موثر کالا
- مدیریت: آگاهی از اصول تجاری و مدیریتی درگیر در برنامهریزی استراتژیک، تخصیص منابع، مدل سازی منابع انسانی، تکنیک رهبری، روش‌های تولید و هماهنگی كارمندان و منابع
- ریاضیات: دانش حساب، جبر، هندسه، حساب، آمار و کاربردهای آن‌ها
- زبان انگلیسی: آگاهی از ساختار و محتوای زبان انگلیسی از جمله معنی کلمات، قوانین ترکیب و گرامر
- خدمات مشتری: آگاهی از اصول و فرآیندهای ارائه خدمات به مشتری
- روندهای اداری: دانش روش‌های اداری و کارمندی و سیستم مانند پردازش کلمه، مدیریت فایل‌ها و سوابق، کوتاه‌نویسی و رونویسی، طراحي فرم
مهارت‌های نرم مورد نیاز کارشناسان برنامه ریزی تولید
- نگارش
- درک مطلب
- گفتار
- قدرت شنیداری فعال و موثر
- حل مسائل پیچیده
- مدیریت زمان
- تفکر انتقادی
- نظارت و ارزیابی عملکرد
- هماهنگی
- داوری و تصمیم گیری
توانایی‌های مورد نیاز شغل کارشناس برنامهریزی تولید
- توانایی گوش دادن و درک اطلاعات و ایده های ارائه شده از طریق کلمات و جملات گفتاری
- توانایی برقراری ارتباط با دیگران در هنگام صحبت کردن
- توانایی خواندن و درک اطلاعات و ایده‌های ارائه شده به صورت مکتوب
- توانایی گفتن چیزی که اشتباه است یا احتمالاً اشتباه می‌رود. این شامل حل مسئله نمی‌شود، فقط توانايي تشخیص مسئله
- امکان مشاهده جزئیات در فواصل نزدیک (در چند پایش ناظر)
- توانایی برقراری ارتباط اطلاعات و ایده‌ها به صورت مکتوب تا دیگران آن را درک کنند
- ترتیب اطلاعات: توانایی ترتیب کارها یا اقدامات به ترتیب یا الگوی خاص طبق یک قانون خاص یا مجموعه‌ای از قوانین (به عنوان مثال الگوهای اعداد ، حروف، کلمات، تصاویر، عملیات ریاضی)
- تشخیص گفتار: توانایی شناسایی و درک گفتار شخص دیگر
- صراحت کلام: توانایی صحبت صریح و روشن به منظور اينكه بتوانند شما را درک کنند
- امکان دیدن جزئیات از راه دور
- استقلال: اجازه انجام كار به تنهایی و تصمیم گیری در امور در جهت اجرا
- پشتیبانی: حمايت مديران از پرسنل تحت سرپرستي
تو کالج جهت ارتقا و کمک به شما دانشجویان و فارغ التحصیلان عزیز، دوره های آموزشی صنایعشو رو براتون تهیه کردیم و با ارائه خدمات مشاوره شغلی کنارتون هستیم.
دیدگاهتان را بنویسید